Y Ddeddf Hawliau Dynol

In this section you can find out about The Human Rights Act 1998 and the fundamental rights and freedoms that everyone in the UK is entitled to.

Mae’r Ddeddf Hawliau Dynol 1998

Mae’r Ddeddf Hawliau Dynol 1998 (y Ddeddf neu’r HRA) yn cyflwyno’r hawliau a rhyddidau sylfaenol mae gan bawb yn y DU hawl iddynt.

Mewn ymarfer, mae’r Ddeddf yn cael tair prif effaith:

1. Mae’n ymgorffori’r hawliau a gyflwynir yn y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol yng nghyfraith ddomestig Prydain. Mae hyn yn golygu, os yw eich hawliau dynol wedi’u torri, gallwch fynd â’ch achos at lys Prydeinig yn hytrach na gorfod ceisio cyfiawnder gan Lys Hawliau Dynol Ewrop yn Strasbourg, Ffrainc.

2. Mae’n mynnu bod yr holl gyrff cyhoeddus (megis llysoedd, yr heddlu, awdurdodau lleol, ysbytai ac ysgolion a ariennir gan y cyhoedd) a chyrff eraill sy’n cynnal swyddogaethau cyhoeddus yn parchu ac yn diogelu’ch hawliau dynol.

3. Ar waith mae’n golygu y bydd y Senedd bron bob amser yn ceisio sicrhau y bod deddfau newydd yn gydnaws â’r hawliau a amlinellir yn y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol (er, yn y pen draw, y Senedd fydd goruchaf a gall basio deddfau sy’n anghydnaws). Bydd y llysoedd hefyd pan fo’n bosib yn dehongli deddfau mewn ffordd sy’n gydnaws â hawliau Confensiwn.

Daeth y Ddeddf Hawliau Dynol i rym yn y DU yn Hydref 2000.

Lawrlwytho copi llawn o’r Ddeddf.

Pa hawliau dynol a gwmpasir gan y Ddeddf?

Mae’r Ddeddf yn cyflwyno’ch hawliau dynol mewn cyfres o ‘Erthyglau’. Mae pob Erthygl yn trafod hawl wahanol. Cymerir y rhain i gyd o’r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol a maent yn hysbys yn gyffredin fel ‘Hawliau’r Confensiwn’:

Erthygl 2 Hawl i fywyd
Erthygl 3 Rhyddid rhag arteithio a thriniaeth creulon neu ddiraddiol
Erthygl 4 Rhyddid rhag caethwasiaeth a llafur dan orfod
Erthygl 5 Hawl i ryddid a diogelwch
Erthygl 6 Hawl i gael treial teg
Erthygl 7 Dim cosb heb gyfraith
Erthygl 8 Parch am eich bywyd preifat a theuluol, cartref a gohebiaeth
Erthygl 9 Rhyddid meddwl, cydwybod a chrefydd
Erthygl 10 Rhyddid mynegiant
Erthygl 11 Rhyddid ymgynnull a chymdeithasu
Erthygl 12 Hawl i briodi a chychwyn teulu
Erthygl 14 Diogelwch rhag gwahaniaethu ynghylch yr hawliau a rhyddidau hyn
Protocol 1, Erthygl 1 Hawl i fwynhau’ch eiddo’n heddychlon
Protocol 1, Erthygl 2 Hawl i addysg
Protocol 1, Erthygl 3 Hawl i gymryd rhan mewn etholiadau rhydd
Protocol 13, Erthygl 1 Diddymu’r gosb farwolaeth

Erthyglau 1 ac 13

Nid yw Erthyglau 1 ac 13 yr ECHR yn ymddangos yn y Ddeddf. Mae hyn oherwydd bod y Ddeddf Hawliau Dynol ei hunan yn cyflawni’r hawliau hyn. Er enghraifft, mae Erthygl 1 yn datgan bod rhaid i wladwriaethau sicrhau hawliau’r Confensiwn yn eu hawdurdodaeth eu hunain. Y Ddeddf Hawliau Dynol yw’r briff fordd o wneud hyn ar gyfer y DU.

Yn yr un modd, mae Erthygl 13 yn sicrhau, os torrir ar hawliau pobl, y gallant gyrchu camau unioni – mae hyn yn golygu y gallant fynd â’u hachos i’r llys i geisio dyfarniad. Cynllunir y Ddeddf Hawliau Dynol i sicrhau bod hyn yn digwydd.

Diweddarwyd ddiwethaf: 15 Nov 2018